Stres nedir?
Stres insanların algıladığı bir tehditle fiziksel, duygusal olarak baş edememesi durumunda verdiği tepki olarak tanımlanabilir. Hayatı zorlaştıran, gerilime yol açan bir süreçtir.
Algılanan tehdit nedeni ile vücut stres hormonları salgılar. Tansiyon yükselir. Kalp atım hızı artar. Kaslar gerilir. Algı açılır. Vücudun yaptığı tüm bu değişiklikler sonucunda fiziksel güç ve dayanıklılık kısa sürede artırılarak sorunun çözümü için zemin hazırlanır.
Kişi tehlikelerden korunmak için hazırlıklı hale gelir. Aslında dozunda ve yerinde yaşanan stres insan hayatını kolaylaştırarak, sorunları çözmesinde destek olur. Ancak günlük hayatta stres yaratan çok fazla problemin çözümsüz olarak kalması, sorunların büyümesi nedeni ile streste faydadan çok zararlı hal alarak sağlıksız bir hal alır.
Stres tek başına bir hastalık olmamasına rağmen pek çok hastalığın gelişimine zemin hazırlayabilmesi nedeni ile mutlaka kontrol altında tutulmalıdır.
Stresin Nedenleri
-İş kaybı/iş değişikliği
-Gelecek kaygısı
-Eş kaybı/boşanma
-Sevilen birinin vefatı
-Maddi sıkıntılar
-Ev değişikliği
-Sağlık problemleri
-Medeni halde değişiklik (Nişan, evlilik)
-Aile baskısı
-Çevre baskısı
-Sınav dönemleri
-Gebelik, doğum
-Travma yaratan olaylar
-Mükemmeliyetçi kişilik yapısı gibi günlük hayatta herkesi yaşayabileceği sorun ve sıkıntılar zaman içinde kronik stres kaynağı haline gelerek insan sağlığını olumsuz yönde etkiler hale gelir.
STRESİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal belirtiler strese işaret edebilir. Sürekli yorgunluk hali, sık baş ağrıları, sırt ve boyun kasları başta olmak üzere kas ağrıları, uykusuzluk, cinsel hayatta isteksizlik, sindirim sistemi sorunları, sosyal ortamlardan kaçış, ani sinirlilik atakları, gerginlik hali, diş gıcırdatma, unutkanlık, konsantrasyonda azalma, iş veriminde düşme ilk akla gelen stres belirtileri arasında sayılabilir.
STRESİN ÇEŞİTLERİ
Akut Stres: Günlük olarak yaşanan olayların yarattığı kısa süreli stres halidir. Gerekli bir belgenin kaybolması, kaza geçirme gibi olaylar gün içinde akut stres ataklarına neden olabilir. Kontrol altında tutulabildiği zaman başarıyı destekleyerek olumlu yönde tetikleyebilirken dozu arttığında sağlık için zararlı hale gelir. En sık yaşanan stres tipidir.
Episodik Akut Stres: Akut stresin sürekli yaşanması halidir. Bu grupta stres yaşayanlar heyecanlı, panik halinde sürekli telaşlıdırlar. Üzerlerindeki baskı çok olduğu için genelde işlerinde aksilikler yaşar bir türlü toparlanmazlar. Bu nedenle çabuk kabalaşır ve öfkelenirler. Yaşadıkları aksilikler nedeni ile stresleri daha da artar.
Kronik Stres: Çözüme ulaşmayan kronik sorunlar nedeni ile yaşanan stres tipidir. Bu stresi yaşayan insanların iş, aile sorunları, ırkçılık gibi önemli sosyal sorunları, çözülemeyen maddi problemleri olabilir. Oldukça zor ve yıpratıcı olan bu süreç sağlık için de oldukça zararlıdır.
STRESİN ZARARLARI
-Kronik stres kişinin hormonal dengesini bozar. 2 hormonun miktarı önemli ölçüde artar. Bunlar adrenalin ve kortizol hormonlarıdır.
-Bozulan hormonal denge nedeni ile kilo alımı artar. Şişmanlığa sebep olur.
-Daha hızlı yaşlanmaya sebep olur. Alzheimer benzeri hastalıklara yakalanmayı kolaylaştırır.
-Kronik stres nedeni ile bağışıklık sistemi zayıflar.
-Kronik streste salgılanan hormonların ve gerilimli ruh halinin etkisi ile kalp damar hastalıkları riski artar.
-Anksiyete ve depresyona meyilli bir duygu durumu yaratır.
-Sindirim sisteminde bozulan denge nedeni ile çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir.( Gaz, şişkinlik, ishal, kabızlık gibi)
-Cinsel fonksiyonlarda azalma nedeni ile kısırlık sorunu ortaya çıkabilir.
STRESİ AZALTMANIN YOLLARI
Stresi azaltmak aslında geniş kapsamlı bir süreçtir. Kişi hislerini, hayat tarzını, hayata bakış açısını, düşüncelerini gözden geçirmelidir. Hayatta yaşanan stres ne kadar büyük olursa olsun ortadan kaldırılamasa bile hafifletmek, hayatı geri kazanmak için atılabilecek bazı adımlar vardır.
-Stresi azaltmak için aslında önce stres kaynağını bularak işe başlamak gerekir. Stres kaynağı tespit edildikten sonra soruna yönelik çözüm arayışına girilmelidir. Eğer mümkünse stres kaynağı ortadan kaldırılmalı değilse uyum sağlanmaya çalışılarak zararları en aza indirilmelidir.
-Bir stres günlüğü tutulabilir. Stresli hissedilen durumlar, verilen tepkiler ve mücadele edilen yöntemler yazılırsa bir süre sonra hem stres kaynakları hem de savunma mekanizmaları gözlemlenmiş olur.
–Hayır demeyi öğrenmek stresle baş etmek için önemli bir adımdır. Kişi çeşitli baskılar nedeni ile istemediği birçok şeyi yapmak zorunda kalır. Bunları yapmak istemediğini belirtebilmeli yani talepleri reddedebilmelidir.
–Egzersiz yapmak stresi azaltmak için önerilir. Düzenli egzersiz yapan insanlar genellikle daha mutlu bir ruh haline sahiptirler.
-Stresle başa çıkabilmek için kaliteli bir uyku düzenine sahip olmak fayda sağlar.
-Doğru nefes alabilmek önemlidir. Bunun için gerekirse nefes egzersizleri yapılabilir.
-Kişinin birlikte olmaktan zevk aldığı, güvendiği insanlarla vakit geçirmesi strese iyi gelir. Özellikle güvendiği kişilerle sorunlarını paylaşması kişinin stresini azaltır.
-Düzenli ve dengeli beslenme yine strese iyi gelen faktörler arasında yer alır.
-Kişinin kendine vakit ayırması, yapmaktan hoşlandığı işleri yapması strese iyi gelir. Bunun için kişi hobiler geliştirilebilir.
-Kişinin huzursuzluğunu artıracak olan kafein ve alkol içeren içeceklerin tüketimini azaltmak yine öneriler arasında yer alır.
Tüm bunlara rağmen eğer hala stres yaşantıya zarar verecek boyutta ise o zaman mutlaka bir uzman desteği alınmalıdır.
