Esnemek hakkında her şey

Sürüngenler, bazı kuş türler ve birçok memeli gibi insanlarda esner. Esnemek genelde istem dışı harekettir. Aynı zamanda bir yüz refleksi olarakta tanımlanabilir. Esneme esnasında ağız iyice açılır ve ciğerlere çok miktarda hava çekilir sonrasında bu hava yavaşça verilir. Genellikle esneme sırasında gözler kapatılır ve gözler yaşarır. Bu esnada kulak zarları da gerilir. Esneme hareketine bazen vücudun gerilme hareketi de eşlik edebilir. Esneme hareketi ortalama 6 saniye sürer.

Esneme ile ilgili araştırmalar çok eski zamanlara Hipokrat ‘a kadar gider. Hipokrat yaptığı araştırma sonucunda esnemenin kandaki kirli havayı temizlemeye yardımcı olduğu yönünde gözlemler yapmıştır.

Esnemeyi neyin başlattığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Hangi aktivite ya da düşünce esnemeyi tetikler bu henüz net değildir. Esnemeyi sağlayan merkez insan beyninde hipotalamusta bulunur. Bir dönem yorgun insanların daha çok oksijen alabilmek adına vücudun yaptığı bir solunum hareketi olarak kabul edilmiştir. Ancak daha sonraki çalışmalarda esnemenin solunum ihtiyacı için önemli bir rolü olmadığı tespit edilmiştir. Çünkü kimi insanlar yorulunca kimi insanlar sıkılınca kimi de uykusuz kalınca esner. Üstelik insanlar karşılarında esneyen birini görünce de esnemeye başlarlar. Bu nedenle çok farklı ortamlarda meydana gelen esneme hareketinin birkaç farklı amacı olabileceği düşünülmektedir.

-Vücudun durum değişikliği: Uyumadan önce veya uyandıktan sonra, kişi sıkıldığı zaman, spor yaptıktan sonra, basınç değişikliğinde (yüksek basınçtan alçak basınca geçiş)durumunda esneme hareketi ortaya çıkabilir.

-Solunuma yardımcı olmak için esneme: Esneme kandaki artan oksijen seviyesi ihtiyacını karşılar. Daha derin alınan nefes ile daha çok oksijen alınır, kalp hızı artar yani sonuç olarak kalp daha çok oksijeni kana pompalar.

-Beynin serinletilmesi için esneme: Esneme hareketi esnasında iyice açılan çene nedeni ile yüz ve boyunda kan dolaşımı azalır. Alınan derin nefesle birlikte sinüs boşluklarına dolan hava artan kalp atış hızıyla birlikte dolaşım hızı artan kan akımı sayesinde beyin ısısında düşüş meydana gelebilir. Aynı şekilde uykunun hemen öncesi ve sonrasında vücut ısısı biraz yükselir. O dönemlerde ki esneme ile  ısı düşürülmesine katkıda bulunulabilir.

-Mesaj vermek için esneme: Esneme insanın içinde bulunduğu durumu anlatan bir beden hareketi olabilir. Kişi sıkıldığını, uykusunun geldiğini beden diliyle esneyerek ifade ediyor olabilir.

Esneme üzerine yapılan çalışmalarda esneme ile sıkıntılı stresli durumlar arasında bir ilişki olabileceği yönünde bulgular vardır. Bir grup maymunun davranışları incelendiğinde maymunların av olmaktan kurtuldukları anlarda ya da tehlikeli bir durum algıladıklarında daha çok esnedikleri gözlenmiştir. Esneme ile içinde bulunulan stresin azalarak esneyeni sakinleştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu gözlemler sonucunda esnemenin bir taraftan sakinleşirken bir taraftan da beyni alarm durumuna geçirdiği ortaya koyulmuştur. İnsanlarda da benzer davranışların yarışmalardan önce sporcularda, göreve çıkacak askerlerde, konser öncesi müzisyenlerde olduğu gözlemlenmiştir. Tüm bu bilgiler ışığında esneme aynı zamanda bir savunma mekanizması olarak kabul edilebilir. Esneme aslında vücudun bir sakinleşme mekanizmasıdır. Önemli olaylar öncesinde esneme ile vücut sakinleştirilmeye çalışılır.

Esneme hareketi daha anne karnında başlar. 11 haftadan itibaren fetüs esnemeye başlar. Esneme sıklığı da anne vücudunun içinde bulunduğu oksijen miktarına bağlı olarak değişiklik gösterir.Esneme insan hareketleri içinde hala tam çözülememiş oldukça ilginç bir olaydır. Örneğin insanların ağzı kapalı olduğunda esneme hareketi gerçekleşmemektedir.

Karşımızdaki Esneyince Neden Esneriz?

Görme engelli insanlara esneyen insanların sesi dinletildiğinde ya da insanlara esnemekle ilgili bir yazı okunduğunda ya da karşısında esneyen bir insan gördüğünde insanlar esneyebilir. Çok küçük yaşlarda insanlar karşılarındaki insanlardan etkilenerek esnemeye başlar. Bir başka bakış açısı ise esneme hareketi esnasında gösterilen dişler nedeni ile karşı tarafın bunu bilinç altında saldırgan bir hareket olarak görüp karşı tavır aldığı yönündedir.

Esnemek Bulaşıcı mıdır?

Esnemek tutarlı bir refleks değildir. Ama genel kanı esnemenin bulaşıcı bir davranış olduğudur. İnsan beyni vücuda pek çok mesaj verir. Bu mesajlardan biri de esneyen birinin görüldüğü zaman verdiğimiz tepkidir. Bu nedenle esneme hareketi bulaşıcı kabul edilir. Bir başka teori ise insanın karşısındaki ile kurduğu empati davranışıdır. Kişi karşısındakinin yorgun, uykusuz olduğunu düşünüp empati yaparak onunla birlikte esnemektedir. Şempazeler üzerinde yapılan gözlemlerde esneme hareketinin şempazelerde de bulaşıcı olduğu gözlemlenmiştir.

Esneme Durdurulabilir mi?

Bazen uygun olmayan, esneme hareketinin hoş karşılanmadığı durumlarda esneme hareketi durdurulmak istenebilir. Bu durumda esneme hareketini durdurmak için yüzün yıkanması, su içilmesi, temiz havaya çıkılması, derin nefes alıp verilmesi önerilir.

Dini açıdan olaya bakılacak olursa İslamiyet dininde esneme hareketi hoş karşılanmaz. Hz. Muhammed tarafından toplum içinde özellikle Allah zikri yapılırken esneme olayının şeytandan geldiği bu nedenle çabucak giderilmesi gerektiği tavsiye edilmiştir.

Esnemek Zararlı mıdır?

Bazen aşırı esnemeye yol açan olaylar olabilir. Uzun süreli ve sık esnemek bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu durumda mutlaka bir uzman danışmak gereklidir.