Dehidrasyon Nedir, Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Önlenir?
Su, insan yaşamı için temel bir bileşendir.1 Vücudun aldığı sıvıdan daha fazlasını kaybetmesi “dehidrasyon” olarak adlandırılır.2 Bu durum, su ve elektrolit dengesinin bozulmasına yol açarak organların işlevlerini olumsuz etkiler.3 Hafif dehidrasyon yalnızca yorgunluk ve halsizlik yapabilirken, şiddetli vakalar ciddi komplikasyonlara neden olabilir.4
Dehidrasyon Nedir?
Dehidrasyon, sıvı alımının yetersiz kalmasıyla gelişen ve vücudun iç dengesini bozan bir tablodur.2 Terleme, idrar veya bağırsak yoluyla kaybedilen sıvı yerine konmadığında risk artar.1 Klinik olarak hafif, orta ve şiddetli olmak üzere sınıflandırılır. Çocuklar, bebekler ve yaşlı bireyler bu duruma karşı daha hassastır.5
Dehidrasyonun Nedenleri
Dehidrasyon farklı nedenlerle ortaya çıkabilir:4-6-7
- Kusma ve ishal sonucu yoğun sıvı kaybı
- Sıcak hava veya egzersize bağlı aşırı terleme
- Diyabet gibi rahatsızlıkların yol açtığı sık idrara çıkma
- Yüksek ateşle artan sıvı kaybı
- Günlük su alımının yetersiz olması
- İdrar söktürücü ilaçların aşırı kullanımı
- Alkolün vücutta sıvı kaybını artırıcı etkisi
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
Bebekler ve küçük çocuklar sıvı kaybını telafi etme kapasiteleri sınırlı olduğundan risk altındadır.6 Yaşlı bireylerde susama hissinin azalması dehidrasyonu kolaylaştırır. Kronik hastalıkları olan bireyler ve açık havada çalışanlar dehidrasyona daha yatkındır. Sporcular, özellikle dayanıklılık gerektiren aktivitelerde ciddi sıvı kayıpları yaşayabilir.2
Dehidrasyon Belirtileri
Erişkinlerde susuzluk hissi, kas krampları, koyu ve az idrar, halsizlik ve baş dönmesi görülebilir. Bebeklerde ağlarken gözyaşının olmaması, kuru dudaklar, uzun süre ıslanmayan bez ve huzursuzluk en belirgin işaretlerdendir.6
Dehidrasyon Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavide temel amaç kaybedilen sıvı ve elektrolitleri yerine koymaktır.4 Hafif ve orta dereceli dehidrasyonda düzenli su tüketimi ve elektrolit içeren sıvılar faydalıdır.7 Yüksek ateş, ishal veya egzersiz sonrası sıvı desteğinin artırılması gerekir.
Dehidrasyondan Korunmanın Yolları
Gün boyunca susamayı beklemeden düzenli su içmek dehidrasyonu önlemenin en etkili yoludur. Spor öncesi ve sonrası sıvı tüketimine dikkat etmek gerekir. Sıcak ve nemli havalarda su tüketimini artırmak önemlidir. Çocuklar ve yaşlıların sıvı alımı düzenli şekilde takip edilmelidir.5
Not: Bu yazı yalnızca bilgilendirme amacı taşır. Dehidrasyon belirtileri gördüğünüzde mutlaka bir sağlık profesyoneline danışınız.
Kaynakça
1Popkin BM, D’Anci KE, Rosenberg IH. Water, hydration, and health. Nutrition Reviews. 2010;68(8):439-458. – Su tüketimi ve genel sağlık ilişkisi.
2Sawka MN, Cheuvront SN, Carter R. Human water needs. Nutrition Reviews. 2005;63(6):S30-S39. – İnsanlarda sıvı gereksinimleri ve dehidrasyon mekanizmaları.
3Kenney WL, Chiu P. Influence of age on thirst and fluid intake. Medicine & Science in Sports & Exercise. 2001;33(9):1524-1532. – Yaşın susama hissi ve sıvı tüketimi üzerine etkileri.
4Thomas DR, Cote TR, Lawhorne L, et al. Understanding clinical dehydration and its treatment. Journal of the American Medical Directors Association. 2008;9(5):292-301. – Dehidrasyonun klinik yönetimi ve tedavisi.
5EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). Scientific opinion on dietary reference values for water. EFSA Journal. 2010;8(3):1459. – Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nin su tüketimi referansları.
6Duggan C, Refat M, Hashem M, Wolff M. Dehydration and diarrhea in children. New England Journal of Medicine. 1999;341(5):337-339. – Çocuklarda dehidrasyon ve ishalle ilişkisi.
7World Health Organization (WHO). Oral rehydration salts: production of the new ORS. WHO/FCH/CAH/06.1, 2006. – Dünya Sağlık Örgütü’nün oral rehidrasyon çözeltileri rehberi.
