Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle vitamin nedir bu konuya bir göz atalım.
Vitamin Nedir?
Vücudumuzdaki sistemlerin sağlıklı bir şekilde çalışması, yaşam kalitemizin yüksek olması için yediğimiz birçok besin maddesi içinde bulunan organik bileşikler olan vitaminlere ihtiyaç duyulur. Bu organik bileşikler suda ve yağda eriyen vitaminler olarak 2 ana grupta toplanır. Suda çözünen vitaminler vücutta depolanmazken yağda eriyen vitaminler vücutta depolanabilir. Vitaminleri vücudumuza alabilmek için en iyi yol ise besin maddeleridir.
Suda Eriyen Vitaminler: B kompleks vitaminleri (B1, B2, B3, B5, B6, B7, B12) Folat, C vitamini
Yağda Eriyen Vitaminler: A, D, E, K vitaminleridir.
D Vitamini Nedir?
D vitamini yağda eriyen ve vücutta depolanabilen bir vitamindir. D vitamini seviyesi insanın hem çocukluk hem de erişkin yaşlarında oldukça büyük önem taşır. Halk arasında D vitamini güneş ışığı vitamini olarak da bilinir. En önemli kaynağı hayvansal ya da bitkisel besin maddeleri ve güneş ışığıdır. Güneş ışığı ile alınan D vitaminin büyük bir kısmı deride sentezlenir. Besinlerle alınan ya da deride sentezlenen D vitamininin insan vücudunda görev yapabilmesi için aktif hale dönüşmesi gereklidir. Aktif D vitaminine dönüşüm vücutta karaciğer ve böbrekte olur. Daha sonra karaciğer ve yağ dokusunda depolanır.
Günümüzde güneş ışığından uzak bir yaşam sürülmesi nedeni ile D vitamini eksikliği küresel bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.
D Vitamininin Görevleri Nelerdir?
- D vitamini kalsiyumun ve fosforun normal emilimine/kullanımına katkıda bulunur.*
- D vitamini normal kan kalsiyum düzeyine katkıda bulunur.*
- D vitamini normal kemiklerin korunmasına katkıda bulunur.*
- D vitamini normal kas fonksiyonunun korunmasında katkıda bulunur.*
- D vitamini normal dişlerin korunmasına katkıda bulunur.*
- D vitamini bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur.*
- D vitamini hücre bölünmesinde görevi vardır.*
*: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170126M1-5-1.pdf
D Vitamini Doğal Yollardan Nasıl Alınır?
D vitaminin doğal yollardan almanın 2 ana yolu vardır. Bu yollar Güneş ve D vitamini içeren gıdalardır.
D vitamini Nerelerde Bulunur?
D vitamini bazı besin maddelerinde bulunur.
Hayvansal besinlerden; Yumurta sarısı, kırmızı et, sığır karaciğeri, beyaz et, özellikle soğuk iklimlerde yetişen yağlı balıklar (somon, ton, uskumru, kılıç balığı vb.), karides, süt, kefir sayılabilir.
Bitkisel besinlerden; Güneş ışığı altında yetişen mantarlar, muz, kuşburnu, kivi, çilek, böğürtlen, havuç, üzüm, karpuz, şeftali, kayısı sayılabilir.
Güneş Yoluyla D Vitamini Alımı
Vücudun günlük D vitamini ihtiyacının yaklaşık %80’i güneş yoluyla alınır. Cilt güneş ışığını sentezler ve D vitaminine dönüştürür. Güneş ışığının geliş açısı, mevsim, saat, kişinin ten rengi, ağırlığı, yaşı D vitamini üretimini etkiler. Kişinin kullandığı güneş koruyucular hatta hava kirliliği bile etkili olabilir.
Vücut için yeterli miktarda D vitamini alabilmek için gün içinde 10.00-15.00 saatleri arasında özellikle iç kol yüzeyi ve bacaklar güneşi görecek şekilde ve güneş koruyucu malzemeler kullanmadan en az 15-20 dakika güneş ışığı alınması gerekir.
Ülkemizin içinde bulunduğu coğrafya dikkate alındığında mayıs-kasım ayları arasında Güneş ışığı yeterlidir. Ancak 15 faktör ve üzeri güneş koruyucu kullanılması ya da pencere arkasından yapılan güneşlenmeler yeterli faydayı sağlamayabilir. Bu nedenle açık havada güneşlenmek ve koruyucu bir malzeme kullanmamak gereklidir. Ülkemizde güneş ışınları yeterli olmasına rağmen D vitamini eksikliği oldukça fazladır. Bilinçsiz kullanılan güneş koruyucular da bu sorunun bir nedeni olabilir.
Güneş koruyucuların yüz bölgesinde düzenli kullanımı önerilse de D vitamini sentezi için önemli olan bölgelerde (iç kol ve bacaklara) bu sürelerde kullanımı önerilmez.
Besin Maddeleri Aracılığı ile D Vitamini Alımı
D vitamininin doğal yollarla ikinci alınma yolu gıdalardır. Bu yolla ancak D vitaminin %10-20’lik kısmı alınabilir. D vitaminin emilimini artırabilmek için diyette emilimi artıran havuç, kuru kayısı, kuşkonmaz, ıspanak ve kuruyemişlerin eklenmesi fayda sağlar. Haftada en az 2 defa D vitamininden zengin besinleri içeren öğünler tüketilmelidir.
D vitamini seviyesini öğrenebilmek için mutlaka bir hekim gözetiminde kan tahlili yaptırmak gereklidir. Bu tahlil sonucunda çıkacak seviyeye göre hekimin uygun göreceği dozda D vitamini takviye olarak kullanılabilir. Ancak takviye D vitamini kullanımı kararını mutlaka bir hekim vermelidir.
